Dostępność architektoniczna – baza wiedzy

Projektując dostępną toaletę, należy wziąć pod uwagę następujące wymogi i zalecenia:

1. Wymogi ogólne:
   1. dojście do toalety powinno być pozbawione barier;
   2. w strefie wejścia powinna się znaleźć czytelna informacja na temat lokalizacji dostępnych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Informacja ta powinna wskazywać kierunek i być uzupełniona o piktogramy;
   3. na ścianie przed toaletą od strony klamki powinna się znaleźć informacja w alfabecie Braille’a i/ lub w piśmie wypukłym, ew. w tzw. piśmie szpilkowym (piśmie Wilhelma Kleina). Informację dotykową należy umieścić na wysokości klamki na skośnej półce zamontowanej na ścianie w odległości 10 -15 cm od krawędzi ościeżnicy. Półka powinna być nachylona pomiędzy 30 - 60 stopni oraz powinna mieć miejsce na QR kod z podstawową informacją o funkcji pomieszczenia;
   4. kratka ściekowa powinna mieć otwory nie szersze niż 1 cm lub o średnicy nie większej niż 1cm, aby nie powodować utknięcia w nich kół wózka lub białej laski;
   5. gniazdka elektryczne należy montować na wysokości 40 - 80 cm od posadzki i minimum 60 cm od źródła wody. Powinny posiadać hermetyczną klapę zabezpieczającą przed dostaniem się wilgoci (minimalna ochrona IP44);
   6. podłoga i posadzka w toalecie powinny być matowe i wykonane z materiałów antypoślizgowych;
   7. kosz na śmieci powinien mieć pokrywę wahadłową, nie należy stosować kosza na śmieci otwieranego przez przycisk pedałowy, ponieważ jest on niedostępny m.in. dla osób poruszających się na wózku;
   8. wieszaki na ubrania powinny się znaleźć na dwóch wysokościach: 160 cm i 110 cm;
   9. włącznik światła powinien się znajdować na wysokości 80 cm - 110 cm od poziomu posadzki;
   10. natężenie światła w pomieszczeniu powinno być jednolite na całej płaszczyźnie posadzki;
   11. zaleca się stosowanie czujników ruchu – z zastrzeżeniem, że powinny obejmować całą powierzchnię toalety i być zaopatrzone w czujniki obecności;
   12. w toalecie powinny się znaleźć podnóżki lub podstawki dla dzieci lub osób o niskim wzroście, a w przypadku większej ilości umywalek, toalet, pisuarów należy przewidzieć minimum jedno na wysokości niższej dostosowanej do osób niskorosłych;
   13. w obiektach użyteczności publicznej należy przewidzieć toaletę o podwyższonym standardzie wyposażoną w kozetkę do przebierania osób dorosłych, natrysk lub słuchawkę bidetową, podnośnik do transferu OzN z wózka na kozetkę/miskę ustępową/pod prysznic i duże kosze na zużyte na materiały chłonne (pieluchomajtki). Kozetka może być składana na ścianę, co pozwoli oszczędzić miejsce, gdy nie będzie użytkowana. Powinna mieć szerokość min. 70 cm i długość 180 cm oraz mieć możliwość regulowania jej wysokości.
2. Drzwi:
   1. powinny mieć szerokość minimum 90 cm;
   2. powinny być bez progów – dopuszczalny próg może mieć wysokość maksymalnie 2 cm;
   3. na drzwiach powinien być umieszczony piktogram osoby na wózku (zaleca się piktogram osoby na wózku aktywnym);
   4. przed drzwiami i za drzwiami toalety należy zapewnić przestrzeń manewrową o wymiarach 150 cm x 150 cm. Dodatkowo, od strony klamki należy zapewnić wolną przestrzeń o szerokości 60 cm od ściany, umożliwiającą swobodne otwarcie drzwi;
   5. zamknięty zamek drzwi powinien umożliwiać awaryjne ich otwarcie od zewnątrz;
   6. wysokość klamki od podłogi powinna mieścić się pomiędzy 80 - 120 cm (zalecana wysokość to 110 cm). Powinna mieć ergonomiczny kształt (typu “C”) ułatwiający pewny chwyt;
   7. zamek umożliwiający zamknięcie drzwi powinien się znajdować ok 90 - 100 cm od posadzki;
   8. zaleca się wyposażenie drzwi w samozamykacz;
   9. otwieranie i zamykanie drzwi nie powinno wymagać siły większej niż 25N (zalecane 15N). Jeśli uzyskanie odpowiedniej wartości siły otwarcia jest niemożliwe, należy wprowadzić automatykę otwierania drzwi uruchamianą przyciskiem.
3. Kolorystyka:
   1. ściany i podłogi powinny być ze sobą skontrastowane (minimum 30 % LRV*);
   2. drzwi powinny być oznaczone kontrastowo poprzez wykonanie całej powierzchni w kolorze kontrastującym z kolorem ściany (LRV > 50 %) lub przez oznaczenie ościeżnic w kolorze skontrastowanym z kolorem ściany i podłogi (LRV > 30%);
   3. kontrast kolorystyczny dotyczy też wyposażenia, w tym klamki, poręczy wspierających, urządzeń sanitarnych i akcesoriów na poziomie minimalnym 50% LRV.
4. Umywalka:
   1. powinna być z niskim syfonem lub bezsyfonowa, a po jej obu stronach powinno się znaleźć 20 cm wolnej przestrzeni;
   2. powinna mieć szerokość 55-65 cm i głębokość 45-55 cm, w trudnych warunkach przestrzennych w budynkach istniejących dopuszcza się mniejszą umywalkę, po uwzględnieniu opinii eksperta ds. dostępności;
   3. górna krawędź umywalki powinna znajdować się na wysokości 75 – 85 cm od posadzki (dla osób niskorosłych 65 cm). Dolna krawędź powinna znajdować się nie niżej niż 60 – 70 cm od posadzki;
   4. przed umywalką należy zapewnić przestrzeń manewrową o wymiarach 90 x 150 cm (jedynie 40 cm tej przestrzeni może znajdować się pod umywalką);
   5. lustro powinno być połączone na stałe ze ścianą, powinno znajdować się bezpośrednio nad umywalką, jednak nie wyżej niż 80 cm do wysokości 2 m nad posadzką;
   6. podajnik na mydło powinien być bezdotykowy i być wyposażony w czujnik ruchu. Dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie podajnika nad umywalką. Dzięki temu nie jest on zbyt daleko i mydło nie kapię na podłogę. Podajnik powinien się znajdować na wysokości 80 - 110 cm od posadzki;
   7. bateria powinna być uruchamiana automatycznie lub przy użyciu dźwigni z przedłużonym uchwytem;
   8. suszarka lub pojemniki na ręczniki powinny być zlokalizowane jak najbliżej umywalki na wysokości 80 – 110 cm od poziomu posadzki;
   9. po obu stronach umywalki powinny się znaleźć uchwyty mogące przenieść obciążenie minimum 120 kg. Uchwyty powinny zostać umieszczone na wysokości górnej krawędzi umywalki w odległości nie mniejszej niż 5 cm pomiędzy krawędzią uchwytów a umywalką i być uchylne.
5. Miska ustępowa:
   1. powinna mieć długość 70 cm;
   2. należy umożliwić przesiadanie się na miskę ustępową z dwóch stron, zapewniając z każdej strony przestrzeń wolną od przeszkód o szerokości 90 cm;
   3. deska klozetowa powinna być stabilna, jednolita, bez wycięć;
   4. otwarta klapa deski powinna umożliwić stabilne oparcie z odchyleniem od pionu nie większym niż 20 stopni;
   5. górna krawędź deski powinna się znajdować na wysokości 42-48 cm;
   6. oś muszli powinna znajdować się minimum 45 cm od ściany;
   7. przy misce ustępowej po obu stronach należy przewidzieć uchwyty, w odległości 30 – 40 cm od osi muszli (do osi uchwytów), na wysokości 70 ‑ 85 cm (górna krawędź uchwytów), oraz wystające 10 - 15 cm przed muszlą. W przypadku możliwości tylko jednostronnego przesiadania się, dopuszcza się montowanie jednego opuszczanego uchwytu i jednego mocowanego na stałe – po przeciwnej stronie względem miejsca wolnego od przeszkód (uwzględniając powyższe wymiary). Uchwyty powinny przenieść obciążenie do minimum 120 kilogramów;
   8. spłuczka powinna być uruchamiana ręcznie;
   9. zaleca się aby przycisk uruchamiający spłuczkę znajdował się z boku miski ustępowej na wysokości 80 – 110 cm;
   10. podajnik papieru toaletowego powinien się znajdować na wysokości 60 – 70 cm od posadzki w okolicy przedniej krawędzi miski ustępowej, zaleca się montowanie uchwytu na papier toaletowy na pochwycie.
6. System alarmowy:
   1. w pomieszczeniu powinien znajdować się system alarmowy SOS, przywoławczy. Uruchomienie alarmu nie powinno wymagać siły przekraczającej 30 N. Dobrym rozwiązaniem są np. kółeczka umożliwiające łatwiejszy chwyt. Powinny być umieszczone na dwóch wysokościach 90 - 100 cm i 10 - 30 cm nad poziomem posadzki.
   2. w pomieszczeniu zaleca się umieszczenie sygnalizacji przeciwpożarowej.

* LRV - współczynnik odbicia światła, czyli stosunek strumienia światła odbitego do padającego.